با ما در تماس باشید
ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما خواهیم بود.
سایر خدمات حوزه سلامت اجتماعی
بسیاری از انسان‌ها به طور شهودی معتقدند و می‌پذیرند که بودن در طبیعت، حس بهتری در آن‌ها ایجاد می‌کند. تحقیقات انجام شده در زمینه‌ی انسان و طبیعت نیز، این فرض را تقویت می‌کند که رابطه‌ی نزدیکی میان انسان و طبیعت وجود دارد. قدم زدن در پارک، تماشای طلوع و غروب خورشید و مراقبت از حیوانات راه‌های ساده و در دسترسی هستند که میان انسان و دنیای طبیعی ارتباط برقرار می‌کند و به این ترتیب به ارتقای سلامت روانی، جسمانی و اجتماعی منجر می‌شود.
طبیعت‌درمانی چیست؟
طبیعت‌درمانی (Ecotherapy) بر حضور در طبیعت و تعامل با محیط طبیعی تمرکز دارد و بر این باور است که رابطه‌ی میان انسان و طبیعت، در نهایت به رشد شخصی و بهبود سلامت روان منجر می‌شود. اکوتراپی همچنین به نام‌های «درمان سبز» یا «بوم‌درمانی» نیز شناخته می‌شود.
طبیعت‌درمانی یا اکوتراپی مبتنی بر نظریه سیستم‌ها است و افراد و گروه‌ها را به عنوان اکوسیستم خود می‌بیند که اجزای آن‌ها بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. در واقع ریشه‌ی اصلی طبیعت‌درمانی این ایده است که انسان‌ها بخشی از طبیعت و شبکه‌ی زندگی هستند. انسان بر محیط خود تاثیر می‌گذارد و محیط یا طبیعت نیز بر انسان تاثیر می‌گذارد.
بنابراین اکوتراپی به هر نوع فعالیت درمانی اطلاق می‌شود که توسط متخصصان آموزش دیده هدایت و تسهیلگری می‌شود و شامل فعالیت‌های ساختاری است که ما را با طبیعت مرتبط می‌کند.
با توجه به ارتباط انکارناپذیر انسان و طبیعت، اکوتراپی می‌خواهد فرصتی برای افراد فراهم کند تا رابطه‌ی خود را با طبیعت کشف کنند. چرا که ایجاد یک ارتباط سبز، هم برای بهبود سلامت روانی انسان و هم برای مراقبت از دنیای طبیعی حیاتی است.
طبیعت‌درمانی چه مزایایی دارد؟
مطالعات علمی اکوتراپی در سراسر جهان نشان داده است که ارتباط با طبیعت و موجودات زنده می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت روان داشته باشد. برخی از نتایج این تحقیقات در مورد مزایای اکوتراپی عبارتند از:
- حضور در طبیعت برای مغز مفید است.
محیط‌های شلوغ شهری به طور مداوم تلاش می‌کنند با استفاده از تبلیغات و سایر ابزارهای خود، توجه انسان را به خود جلب کنند. درواقع این مساله بدین معنا است که افراد در بسیاری از مواقع به چیزهایی توجه می‌کنند که انتخاب خودشان نبوده است؛ توجه و تمرکز آن‌ها ربوده شده است. درحالیکه تعامل با طبیعت، قدم زدن و تماشای طبیعت می‌تواند عملکرد شناختی مغز، به ویژه، توانایی‌های توجه هدایت شده را افزایش دهد.
- ارتباط بیشتر با طبیعت با افزایش سلامتی مرتبط است.
بسیاری از افراد این حس شهودی را تجربه کرده‌اند که حضور در طبیعت در زمان دشواری‌های زندگی می‌تواند به بهبود حال آن‌ها کمک کند. نتایج تحقیقات پیرامون ارتباط با طبیعت نیز، روابط مثبتی را با سلامت روان‌شناختی، سلامت اجتماعی و ذهن‌آگاهی نشان می‌دهند.
- بودن در طبیعت به کاهش استرس کمک می‌کند.
حتما تجربه کرده‌اید که بیرون رفتن از خانه و تنفس هوای تازه، باعث بهبود روحیه‌ی شما می‌شود. نتایج یک تحقیق در بین 527 کارمند نشان داده است که آن‌ها موثرترین راه برای بهبود استرس شغلی را به ترتیب ورزش و گذراندن وقت در خارج از خانه و تعامل با طبیعت عنوان کرده‌اند.
- بودن در طبیعت عزت‌نفس و مهارت‌های بین فردی را افزایش می‌دهد.
خروج از منطقه‌ی امن خود و مواجه شدن با موقعیت‌های چالش‌برانگیز می‌تواند فرصت‌های منحصربه فردی برای تغییر در اختیار انسان‌ها قرار دهد. نتایج یک فراتحلیل از 23 برنامه‌ی کویردرمانی و سفر اقامتی به طبیعت، نشان داده است که کویر و به طور کلی حضور در طبیعت در تقویت عزت‌نفس، مهارت‌های فردی و گروهی، و تغییر رفتار و انعطاف‌پذیری در بین افراد به خصوص نوجوانان بسیار موثر است.
- حیوانات می توانند آرامش‌بخش باشند.
مطالعات نشان داده‌اند که حضور حیوانات بر کودکان مبتلا به مشکلات پرخاشگری اثر آرام‌بخش دارد و می‌تواند استرس فیزیولوژیکی را در بیماران آلزایمر کاهش دهد. به این ترتیب در سال‌های اخیر نقش حیوانات و تاثیرات مثبت آن‌ها مورد توجه قرار گرفته است.
- کار در طبیعت می‌تواند مهارت‌های مواجهه با مشکلات را تقویت کند.
کار کردن در فضای باز یا با حیوانات این امکان را فراهم می‌کند که از نزدیک با طبیعت آشنا شویم و مهارت‌های جدیدی بیاموزیم. در یک مطالعه مشخص شده است که بیماران مبتلا به علائم روانپزشکی مزمن، پس از آن‌که دو بار در هفته و به مدت 12 هفته، با حیوانات مزرعه کار کرده‌اند، بهبودی در افزایش توانایی مقابله سازنده و خودکارآمدی نشان داده‌اند.
چه فعالیت‌هایی در طبیعت‌درمانی یا اکوتراپی انجام می‌شود؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، اکوتراپی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و تکنیک‌هایی است که توسط یک فرد آموزش‌دیده تسهیلگری می‌شود. همچنین طبیعت‌درمانی به مکان‌های غیرشهری محدود نمی‌شود و در محیط‌های شهری مانند پارک‌های محلی، باغ‌ها و غیره نیز قابل اجرا است.
برخی از فعالیت‌هایی که تحت عنوان اکوتراپی قرار می‌گیرند عبارتند از:
- مدیتیشن در طبیعت: تمرین مدیتیشن در یک محیط طبیعی مانند پارک یا کنار دریا، جایی که اعضا بر روی چیزی در طبیعت تمرکز می‌کنند که به آن علاقه دارند.
- ورزش‌درمانی سبز: فعالیت‌هایی که می‌توانند در فضاهای سبز و محیط طبیعی انجام شوند، مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا و دو. این نوع از فعالیت‌ها آگاهی از دنیای طبیعی را افزایش می‌دهند و همچنین برای کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و خشم نیز توصیه می‌شوند.
- درمان با باغبانی و کشاورزی: فعالیت‌های باغبانی شامل رسیدگی به باغ و پرورش گونه‌های گیاهی
- درمان با مراقبت و نیک‌داشت طبیعت: ترکیبی از تمرینات ورزشی و انجام کارهایی از مراقبت از محیط طبیعی. مشارکت در بازسازی و حفظ طبیعت به ایجاد حس همدلی و امید کمک می‌کند.
- کویردرمانی: حضور در کویر یا بیابان و انجام فعالیت‌های گروهی مانند ساخت سرپناه
- ماجراجویی‌درمانی: انجام فعالیت‌های ماجراجویانه در یک گروه شامل صخره‌نوردی یا رفتینگ
- درمان به کمک حیوانات: ایجاد پیوند و حس روابط با حیوانات، مانند اسب، گوسفند، سگ و غیره.
- هنردرمانی با طبیعت: ساخت هنر و صنایع دستی با موادی از طبیعت مانند برگ و چوب، یا انجام فعالیت‌های هنری در طبیعت و با الهام از محیط طبیعی
طبیعت درمانی برای چه کسانی مناسب است؟
هر فردی می‌تواند از مزایای حضور در طبیعت بهره‌مند شود و همه‌ی کسانی که طبیعت‌درمانی انجام می‌دهند، لزوما دارای مشکلاتی در زمینه‌ی سلامت روان یا سلامت جسمی نیستند. بنابراین فارغ از اینکه در شهر یا روستا زندگی می‌کنید، می‌توانید طبیعت‌درمانی را انجام دهید. به طور مثال می‌توانید در پارک نزدیک محل زندگی خود پیاده‌روی کنید یا در خانه‌ی خود گلی بکارید.
طبیعت‌درمانی برای برای کودکان و نوجوانان، و به طور خاص برای افرادی که تمایلی به درمان ندارند، بسیار موثر است. پاتریشیا هاسباخ، مشاور و روان‌درمانگر بالینی و متحصص اکوتراپی می‌گوید: «یکی از بیماران در مرکز توان‌بخشی قلب تمایلی به درمان نداشت و در جلسه با من بسیار عصبی بود. به او پیشنهاد دادم که آیا می‌خواهی فقط بیرون قدم بزنیم؟ کمی بعد متوجه شدم صدای او تغییر کرده و آرام شده است. در این زمان بود که ناگهان متوجه شدم که باید به اثر شفابخش طبیعت در درمان بیماران بیشتر توجه کنم.
فعالیت‌های مانا در زمینه‌ی طبیعت‌درمانی
خانه‌ی روان‌شناسی مانا، کارگاه‌هایی مرتبط با حوزه‌ی روان‌شناسی و طبیعت را به طور تخصصی برگزار می‌کند که این کارگاه‌ها را متخصصان و روان‌درمانگران تیم مانا تسهیلگری می‌کنند.
این جلسات یا به صورت کارگاه‌های یک روزه در فضای باز و یا به صورت سفرهای اقامتی در طبیعت برگزار می‌شوند. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی این فعالیت‌ها می‌توانید سایت و شبکه‌های اجتماعی مانا را دنبال کنید، یا از طریق تماس، با کارشناسان مانا در ارتباط باشید.
سخن آخر از تیم مانا
تعامل با طبیعت در کنار جنبه‌های درمانی، یک نیاز مهم روانی است که همه‌ی ما به آن نیاز داریم. خوشبختانه کشور عزیز ما ایران، طبیعت زیبایی دارد که امکان طبیعت‌گردی و انجام فعالیت‌های متنوع در حیطه‌ی اکوتراپی یا طبیعت‌درمانی را به خوبی فراهم می‌سازد. این مقاله برای آشنایی ابتدایی با روان‌شناسی و طبیعت و فعالیت‌های اکوتراپی نوشته شده است. شما می‌توانید طبیعت‌درمانی را از فعالیت‌های ساده در خانه‌ی خود شروع کنید؛ فعالیت‌هایی مانند گل‌کاری و نگه‌داری از گیاهان آپارتمانی، گوش سپردن به موسیقی طبیعت، تماشای مستندهای طبیعی. در قدم بعدی، شرکت در کارگاه‌های طبیعت‌درمانی و مشورت با یک متخصص حوزه اکوتراپی به شما کمک می‌کند که فعالیت‌هایی متناسب با نیازتان را انتخاب کنید. ما در خانه‌ی روان‌شناسی مانا متخصصانی داریم که در این زمینه شما را یاری خواهند نمود.