Skip links

روانپزشکی

سایر خدمات حوزه سلامت روان

سلامت روان یک طیف است و همه‌ی مسائل مربوط به سلامت روان، به درمان پزشکی نیاز ندارند. اما گاهی اوقات مشاوره و روان‌درمانی به تنهایی کافی نیستند و ممکن است به تجویز دارو نیاز داشته باشید. در این موارد، درمانگرتان شما را به یک روان‌پزشک ارجاع می‌دهد. با توجه به این نکته که نوع درمان مورد نیاز هر فرد با توجه به شرایط او تعیین می‌شود، روان‌پزشک و روان‌درمانگر بهترین و موثرترین نوع درمان را برای شما انتخاب خواهند کرد.

روانپزشکی شاخه‌ای از پزشکی است که بر پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری تمرکز دارد. به بیان ساده‌تر، روان‌پزشک، پزشکی است که در زمینه‌ی سلامت روان تخصص دارد و می‌تواند هر دو جنبه‌ی «روانی و جسمانی» مشکلات روانی را ارزیابی کند.

به طور کلی دلایل مراجعه به روانپزشکان به دو دسته تقسیم می‌شوند:

  • دسته‌ی اول مشکلاتی هستند که به صورت ناگهانی بروز می‌کنند، مانند حمله‌ی پانیک، افکار خودکشی، شنیدن صدا و توهمات ترسناک.
  • دسته‌ی دوم مسائلی هستند که برای مدتی طولانی زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده‌اند، مانند خستگی مزمن، احساس غم و اندوه شدید و اضطراب مداوم. حضور طولانی موارد گفته شده، معمولا در عملکرد افراد و زندگی روزمره ‌ی آنان اختلال ایجاد می‌کند.

اگرچه حرفه‌ی روانپزشکان و روان‌شناسان از بسیاری جهات به هم شباهت دارد، اما این دو با هم یکی نیستند.

روانپزشک، پزشکی است که در حوزه‌ی سلامت روان تخصص دارد و آموزش‌های پزشکی به او اجازه می‌دهد که دارو تجویز کنند. درواقع روان‌پزشک با بررسی شرایط زیستی و علائم خلقی فرد،  معمولا با استفاده از دارو مشکل را برطرف می‌کند.

اما روان‌شناس، مشکل را از زوایای مختلف در زندگی شخص بررسی می‌کند و بسته به رویکرد، تلاش می‌کند که ریشه‌های مشکل را شناسایی نماید. سپس «بدون تجویز دارو» و از طریق ترمیم الگوهای ناسالم در کودکی تا بزرگسالی و بهبود سبک زندگی، به افراد کمک می‌کند که زندگی بهتر و سالم‌تری داشته باشند.

معمولا افراد ابتدا به یک مشاور، روانشناس یا روان‌درمانگر مراجعه می‌کنند و در صورت نیاز، به روان‌پزشک ارجاع داده می‌شوند. اما به طور کلی علائمی وجود دارند که روان‌پزشکان می‌توانند در درمان آن‌‌ها کمک کنند. علائمی مانند:

  • افسردگی پایدار
  • استرس و اضطراب
  • تفکر وسواسی
  • افکار خودکشی
  • توهم یا هذیان
  • مشکلات خواب
  • مشکلات مربوط به عدم تمرکز
  • افکاری مربوط به صدمه زدن به خود و دیگران

روانپزشکان ابتدا شرایط جسمی و علائم روانی فرد را به طور دقیق بررسی می‌کنند. این بررسی معمولا شامل معاینه‌ی جسمی، تست‌های آزمایشگاهی یا ارزیابی روان‌شناختی  است. تشخیص دقیق بیماری ممکن است به بیش از یک جلسه نیاز داشته داشته باشد. پس از آن، روانپزشک وضعیت را به شما می‌گوید و برای تهیه‌ی یک برنامه‌ی درمانی، از یک یا چند روش مختلف استفاده می‌کند.

انواع مختلف اختلال‌های روانی عبارتند از:

  • انواع فوبیا
  • اختلال‌ افسردگی
  • اختلال‌ اضطرابی و حملات پانیک
  • اختلال‌ دوقطبی و موارد مرتبط با آن
  • اختلال وسواس فکری جبری (OCD)
  • اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
  • اختلال کمبود توجه - بیش فعالی (ADHD)
  • اختلال‌ تغذیه و خوردن، مانند بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی
  • اختلال‌ خواب
  • اختلال‌های جنسی
  • اختلال طیف اوتیسم
  • اختلال‌های شخصیتی
  • زوال عقل و بیماری آلزایمر
  • اختلال‌های مرتبط با مواد و اعتیاد
  • طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلال‌های روان‌پریشی

درمان بیماری‌های روانی با توجه شرایط و نیاز هر فرد متفاوت است و معمولا شامل ترکیبی از روش‌های درمانی است. رایج‌ترین درمان‌های روان‌پزشکی عبارتند از:

  • روان‌درمانی (لینک شود به صفحه روان‌درمانی فردی)
  • دارودرمانی
  • درمان‌های دیگر مانند درمان تشنج الکتریکی (ECT) یا تحریک مغناطیسی مغز (TMS) و غیره

برای اینکه بتوانید مسیر درمان را به درستی طی کنید، آگاهی دقیق از مشکل و روند درمان بسیار مفید است. پرسیدن این سوال‌ها به شما کمک می‌کند که درک بهتری از شرایط خود پیدا کنید:

  • تشخیص شما چیست و چگونه به این تشخیص رسیده‌اید؟
  • چه گزینه‌هایی برای درمان من وجود دارد؟
  • داروها و درمان‌های احتمالی چه عوارضی دارند؟
  • اگر حالم بدتر شد باید چه کاری انجام دهم؟
  • چگونه می‌توانم متوجه شوم که درمان موثر بوده و حالم بهتر شده است؟
  • چه زمانی می‌توانم انتظار داشته باشم که احساس بهتری داشته باشم؟

اگر از احتمال مصرف دارو می‌ترسید، مطمئنا شما تنها نیستید. بسیاری از ما شنیده‌ایم که این داروها یک مشکل را حل می‌کنند و چند مشکل دیگر ایجاد می‌کنند. بیاید چند مورد از این ترس‌ها را با هم بررسی کنیم:

  • ترس از عوارض جانبی داروها

امروزه به لطف اینترنت می‌توانیم خیلی سریع درباره‌ی هر دارویی تحقیق کنیم و گاهی به هشدارها و عوارض جانبی وحشتناکی برمی‌خوریم. اما به این نکته توجه داشته باشید که اگر شخصی عارضه‌ی جانبی خاصی را تجربه کرده باشد، به این معنی نیست که این عارضه حتما برای شما هم اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، خیلی از مردم می‌ترسند داروهای ضدافسردگی باعث افزایش وزن آن‌ها شود، درحالیکه افراد بسیاری پس از مصرف هیچ تغییر وزنی را مشاهده نمی‌کنند.

بهترین راه این است که ضمن اعتماد به پزشک خود، به صدای ذهن و بدن خود گوش دهید. ممکن است دارویی تاثیری فوق‌العاده مفید بر بدن شما داشته باشد و هیچ کدام از آن عوارض جانبی پیش نیاید. یا اگر هم اتفاق بیفتند شاید متوجه شوید که کنار آمدن با آن عوارض، بسیار ساده‌تر از کنار آمدن با مشکل اصلی شما است.

  • ترس از تاثیر داروها بر بدن

شاید شنیده باشید که داروهای روان‌پزشکی به کبد یا سایر اعضای بدن آسیب می‌رسانند. اما بسته دارویی که مصرف می‌کنید، پزشک هرچند ماه یکبار آزمایش خون انجام می‌دهد و وضعیت سلامت شما را بررسی می‌کند. علاوه بر این درمان نکردن مسائل بهداشت روان، می‌تواند سلامت کلی شما را تهدید کند. بنابراین داروها می‌توانند ابزار بسیار مفیدی برای بهبود سلامت و زندگی همه‌ی ما باشند.

  • ترس از تغییر شخصیت و بیگانگی با خود

گاهی افراد می‌ترسند که ارتباط خود با شخصیت قبلی‌شان را از دست بدهند. این ترس منطقی است، زیرا داروها در ابتدا اندکی خلق و خوی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اما زمانی که بدن به دارو عادت کند، این تاثیرات نیز کاهش می‌یابند و احساس آرامش و ثبات بیش‌تری خواهید داشت.

همچنین بسیاری از افراد نگران هستند که پس از مصرف دارو نتوانند مثل گذشته بنویسند، نقاشی کنند، آهنگ بسازند. واکنش هر فرد به این داروها متفاوت است. هرچند این نکته بسیار جالب است که افراد زیادی می‌گویند که پس از مصرف داروها و بهبود وضعیت سلامتشان، روحیه‌ و انرژیشان افزایش پیدا کرده و کارهای خلاقانه‌تر و بهتری انجام می‌دهند.

سخن آخر از تیم مانا

درخواست کمک برای مشکلات و بیماری‌های روانی و پذیرفتن اینکه باید درمان شویم، می‌تواند بسیار سخت باشد، اما ضروری است که این کار را به خاطر خودتان انجام دهید. فراموش نکنید شما در این مسیر تنها نیستید. متخصصینی وجود دارند که می‌توانند با دانش خود و تشخیص درست به شما کمک کنند تا زندگی بهتر و شادتری داشته باشید.